راهنمای کامل مشکلات رفتاری کودکان
شایع‌ترین اختلالات و مشکلات رفتاری کودکان کدامند؟ چگونه با این اختلالات برخورد کنیم؟ اختلالات رفتاری کودکان چه دلایلی دارد؟ به گفته وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده اختلالات رفتاری شامل الگویی از رفتارهای مخرب در کودکان است که حداقل 6 ماه زمان می‌برد و باعث ایجاد مشکلاتی در مدرسه، خانه و موقعیت های اجتماعی می‌شود. گاهی کودکان بحث می‌کنند و نسبت به والدین و اطرافیان خود پرخاشگر هستند و سرکشی می‌کنند. زمانی این رفتارها، اختلال رفتاری تشخیص داده می‌شود که غیرمعمول باشد و در طول زمان ادامه یابد و تشدید شود. والدین خوب می‌دانند که باید نسبت به این مشکلات رفتاری اقدام کنند اما اغلب مطمئن نیستند که بهترین راهکار کدام است، بخصوص زمان‌هایی که کودک مرتبا این رفتارها را تکرار می‌کند، به نظر می‌رسد که هیچ فعالیتی موثر نیست. در این مقاله از نشر نبات نگاهی جامع به این اختلالات رفتاری در کودکان انداخته‌ایم و راهکارهایی موثر برای بهبود رابطه والدین و کودکان در زمان‌هایی که دچار تنش می‌شوند ارائه کرده‌ایم.
علائم مشکلات رفتاری در کودکان
- پریشانی و آشفتگی
- رفتارهای خشونت آمیز و سرکشی
- بی‌دقتی
- بی علاقه بودن نسبت به فعالیت های روزمره زندگی
- صحبت کردن بیش از اندازه
- احتکار اشیاء بی‌فایده
- رفتارهای بی‌موقع
- اعتماد به نفس بیش از حد
- افکار وسواسی
- تصمیم گیری ضعیف
- صدمه به اموال
- صدمه به خود
مشکلات رفتاری از طریق رفتارهای مختلفی می‌تواند در کودکان نمود پیدا کنید. طبق کتابچه راهنمای مرک، مشکلات رفتاری اغلب در بین دختران و پسران به روش‌های مختلف نشان داده می‌شود. به عنوان مثال، پسران دارای اختلال رفتاری ممکن است دعوا کنند یا اموال را تخریب کنند. دخترانی که اختلال رفتاری دارند ممکن است دروغ بگویند یا افکار وسواسی داشته باشند.
گاهی ممکن است کودکان سرکشی کنند و یا دستورالعمل‌ها را نادیده بگیرند. همچنین ممکن است متوجه الگوهای رفتاری شوید که به نظر می‌رسد در زمان‌های خاصی از روز (مانند زمان خواب)، در حین انجام وظایف خاص (مثل هنگام انجام تکالیف) یا در ارتباط با افراد خاص ظاهر می‌شوند و یا متوجه شوید که برخی از رفتارها به ویژه در زمان‌هایی که در خانه سپری می‌کند از فرزندتان سر می‌زند اما در مکان‌های دیگر این گونه رفتار نمی‌کند.
چرا برخی از کودکان با مشکلات رفتاری دسته و پنجه نرم می کنند؟
هنگامی که کودکان به طور مکرر طغیان های عاطفی دارند، می تواند نشانه ای از این باشد که آنها همچنان مهارت شناخت و بیان احساساتی مانند ناامیدی، اضطراب و عصبانیت را نتوانسته اند کسب نمایند. مدیریت احساسات به روشی سالم به مهارت های مختلفی نیاز دارد که ادامه آن ها را بیان کرده ایم:
- کنترل تکانه
- خود تنظیمی عاطفی
- حل مسئله
- تعلل در خشنودی
- مذاکره
- بیان درخواست و نیازهای خود به والدین
- شناخت موقعیت های مناسب
کج خلقی و برخی دیگر از رفتارهای کودکان اغلب بخش طبیعی از دوران کودکی است. این رفتارها می توانند نشاندهند استقلال، سنجش مرزها، کاوش دنیای اطراف و توسعه مهارت های خود باشد. تکرار برخی از رفتارها می تواند روابط والدین و کودکان را تیره و تار کند و باعث ناامیدی و رنجش در خانواده شود.
کج خلقی می تواند یک رفتار آموخته شده باشد
گاهی اوقات والدین احساس می‌کنند که پرخاشگری ها و اوقات تلخی ها و سایر مشکلات رفتاری عمدی یا ساختگی هستند. با این حال، پزشکان متخصص در مورد رفتار کودکان بر این باور هستند که اوقات تلخی و کج خلقی معمولاً یک رفتار داوطلبانه از سوی کودک نیست ، اما ممکن است به عنوان یک “رفتار آموخته شده” شناخته شود. این بدان معناست که کودکان یاد می‌گیرند که کج خلقی می‌تواند آنها را به نتیجه دلخواهشان برساند. به عبارت دیگر، کودکان در حالی که برای کنترل احساسات خود تلاش می‌کنند ممکن است آگاهانه به پرخاشگری متوسل شوند تا مشکل حل شود و به نیازهای خود برسند. برخی از والدین برای رفع و کنترل این رفتارها، به درخواست‌های کودکان تن می‌دهند و اینگونه رفتارها را در کودکان تقویت می‌کنند.
رایج ترین مشکلات رفتاری در کودکان
اختلال سلوک: این اختلال رفتاری زمانی رخ می‌دهد که کودک با رفتارهای ضد اجتماعی، پیروی از قوانین و ابراز همدردی با اطرافیان خود دسته و پنجه نرم می‌کنند. در واقع کودکان دارای اختلال سلوک توجهی به قوانین موجود ندارند و حقوق دیگران را زیر پا می‌گذارند و رفتارهای هنجارشکنی همچون درگیری با همسالان خود، دروغگویی و بزهکاری را انجام می‌دهند.
تشخیص و درمان
رفتار درمانی، روان درمانی و اصلاحات علمی و دارو درمانی همه ابزارهایی هستند که برای درمان اختلال سلوک استفاده می‌شوند. فراموش نکنید که مداخله و درمان به موقع نتایج بهتری خواهد داشت.
اختلال نافرمانی مخالف: اینگونه کودکان سعی دارند با لجبازی و خشونت به مخالفت و نافرمانی از والدین بپردازند. جر و بحث، بی توجهی به دستورات، خشم و پرخاشگری نمونه‌هایی از این اختلال رفتاری شایع در میان کودکان است. اگر این مشکلات رفتاری در سنین کودکی تشخیص داده نشود و درمان نشود، می‌تواند در مراحل بالاتر زندگی آنها سبب احساس عصبانیت از دنیا، احساس سوء تفاهم، بیزاری از شخصیت‌های مقتدر، به ویژه در محل کار، حالت تدافعی هنگام مواجهه با مخالفت و سرزنش دیگران شود.
تشخیص و درمان
اختلال نافرمانی مخالف اغلب با سایر مشکلات رفتاری همراه است. بدون مداخله این اختلال ممکن است منجر به اختلال سلوک در کودکان شود، از این رو تشخیص و درمان به موقع آن مهم است. والدین و مربیان نقش اساسی در درمان این اختلال دارند به همین جهت لازم است نکاتی را در مورد نحوه تربیت این کودکان بیاموزند.
اختلال بیش فعالی کودکان و نقص توجه: کودکانی پیش فعال اکثرا بی قرار هستند و تمرکز کمی روی موضوعات مختلف دارند. این اختلال به سه دسته نقص توجه، تکانشگری و بیش فعالی تقسیم می‌شود و که عدم تمرکز، بدون فکر عمل کردن و ناتوانی در نشستن نمونه‌های از مشکلات رفتاری بیش فعالی است.
تشخیص و درمان
تشخیص و درمان به موقع این اختلال بسیار مهم است چرا که بدون حمایت و درمان مناسب، کودکان می‌توانند از نظر تحصیلی، اجتماعی و عاطفی دچار مشکل می‌شود. پزشکان در طول ارزیابی به دنبال این هستند که متوجه شوند که کودک عمدتا بی‌توجه، تکانشی، بیش فعال و یا ترکیبی از مشکل رفتاری است یا خیر. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی مناسب آماده کنند. درمان مشکلات رفتاری ADHD به صورت ترکیبی از دارو درمانی، رفتار درمانی، آموزش والدین و اصلاحات علمی صورت می‌گیرد.
مدیریت و پاسخ به مشکلات رفتاری کودکان
گاهی اوقات که کودکان رفتارهای مشکل ساز را انجام می‌دهند، والدین ممکن است احساس ناتوانی کنند و تکنیک‌های مختلفی را برای ایجاد نظم و انضباط امتحان کنند اما موفقیت چندانی نصیبشان نشود. در واقع استفاده از راهکارهای زیاد برای مدیریت رفتارهای مخرب گاهی می‌تواند خود مشکل ساز باشد. اما جایی برای نگرانی نیست والدین می‌توانند کودکان را با احساساتی مانند ناراحتی خشم و ناامیدی و غیره آشنا کنند و نحوه بیان و کنترل آنها را به کودکان آموزش دهند. بازی و داستان بهترین راه برای آموزش کودکان خواهد بود. روانشناسان نیز از روش‌های بازی درمانی و قصه درمانی برای مدیریت و بهبود مشکلات رفتاری کودکان استفاده می‌کنند. نبات ناشر مجله کودک، بازی‌ها و داستان‌های جذابی برای آموزش احساسات و کنترل آنها و افزایش تمرکز در کودکان فراهم کرده است که والدین می‌توانند از آنها استفاده کنند.
منابع